Διαυγείς και με βάθος είναι οι απαντήσεις που μας έδωσε στη συνέντευξη που μας παραχώρησε. Ο Τίτος Πατρίκιος, θυμάται, στοχάζεται και μιλάει για την ποίηση. Μοιραία από αυτή ..εκκινεί και η συζήτησή μας.
Πώς γράφεται ένα ποίημα, κύριε Πατρίκιε;
Δεν υπάρχει συνταγή. Όπως γράφονται όλα τα πράγματα .Παίρνεις ένα χαρτί και κάθεσαι και γράφεις. Μερικοί γράφουν σε κομπιούτερ..
Δεν υποκύψατε στον πειρασμό;
(γέλια)δεν έχω υποκύψει στον πειρασμό. Όπως έχει πει ο Όσκαρ Ουά’ι’λντ ο καλύτερος τρόπος να αποφύγουμε τον πειρασμό είναι να υποκύψουμε σ’ αυτόν. Αλλά με τα ηλεκτρονικά δεν τα πάω καλά και κυρίως γιατί μ’ αρέσει το χαρτί και η πένα. Το ευχαριστιέμαι περισσότερο.
Αλλά για να ξανάρθουμε στο ποίημα. Εκείνο που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι και γραφή είναι μια δουλειά.
Βέβαια, χρειάζεται να έχουμε μια στιγμής διαύγεια, αυτό που λέμε έμπνευση, αλλά κυρίως αυτό που χρειάζεται είναι η δουλειά. Και είναι αντίστοιχη δουλειά μ’ αυτή που κάνει ένας τεχνίτης, ο χτίστης, ο μαραγκός, ο τσαγκάρης .Και όπως ένας μαραγκός καμιά φορά, κόβει το χέρι του με το κοπίδι, έτσι κι αυτός που γράφει, κόβει το χέρι του γράφοντας άσχημα, και όπως ο τεχνίτης βλέπει τι λάθος έκανε και το διορθώνει έτσι κι αυτός που γράφει κάποια στιγμή πρέπει να δει αν αυτό που έγραψε είναι καλό.
Η ποίηση σας μπορεί να κουβαλάει βαρύ φορτίο αλλά είναι λυτρωτική. Πώς το καταφέρνετε;
Αν η ποίηση μου καταφέρνει να έχει για τον αναγνώστη μια θετική λειτουργία, αυτό που λέτε εσείς λυτρωτική, είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση για μένα. Αλλά πως γίνεται αυτό δεν το ξέρω, και δεν το ξέρει κανείς γιατί αλλιώς θα κυκλοφορούσαν συνταγές κι όλοι θα γράφανε αριστουργηματικά ποιήματα. Κανείς δεν μπορεί να γράψει πάντα καλά. Απ’ ότι γράφουμε ένα μικρό ποσοστό διασώζεται ως καλό.
Έχετε πει ότι γράφατε κρυφά από τον εαυτό σας. Πότε το φανερώσατε;
Το φανέρωσα όταν έβγαλα το πρώτο μου βιβλίο. Ήμουν 26 χρονών. Και έτσι εξετέθην. Δεν μπορούσα να κάνω πίσω.
Και πώς αισθανθήκατε;
Την πρώτη μου φορά ήμουν γύρω στα δεκαπέντε όταν είδα ένα ποίημα μου δημοσιευμένο αισθάνθηκα μεγάλη χαρά… Σ’ αυτή την ηλικία και φιλόδοξοι είμαστε και εύκολα ικανοποιούμαστε. Όταν έβγαλα το πρώτο μου βιβλίο είχα μεγάλη αγωνία για την υποδοχή που θα είχε.
Μεγαλώσατε στα καμαρίνια του θεάτρου. Τι εικόνες έχετε;
Έχω δυνατές εικόνες και κάποια αίσθηση μη αρμονίας με τα άλλα παιδιά. Το έχω βάλει σε ένα ποίημα. Όταν έλεγα στα άλλα παιδιά το επάγγελμα του πατέρα μου, πολλές φορές με κοροϊδεύανε.
Οι ηθοποιοί εκείνη την εποχή δεν είχαν αποκτήσει την κοινωνική καταξίωση που έχουν σήμερα.
Κύριε Πατρίκιε, είχατε από τα νεανικά σας χρόνια μια αγωνία για τον άνθρωπο. Την έχετε ακόμα;
Αισθάνομαι, ότι πρέπει οι ποιητές να κάνουμε μια προσπάθεια να φέρουμε την ποίηση σε επαφή με τον κόσμο. Όχι να χαμηλώσουμε την ποιότητα, να την κάνουμε πιο κατανοητή, όπως συνήθως λέγεται. Αλλά να μιλάμε με τον κόσμο, να διαβάζουμε τα ποιήματα μας δημόσια.
Είχα, πριν λίγο καιρό, μια πολύ ωραία εμπειρία στην Καλαμάτα.
Ένας φίλος μου, φυσικός ,που αγαπάει πολύ την ποίηση μου, είχε την πρωτοβουλία και πρότεινε στο διευθυντή του ΙΚΑ, έναν καλλιεργημένο άνθρωπο, να βάλει ποιήματα μου στους τοίχους των αιθουσών αναμονής, εκεί που ο κόσμος περιμένει τους γιατρούς.
Ο διευθυντής βρήκε καταπληκτική την ιδέα και έτσι ,γέμισαν τις αίθουσες του ΙΚΑ με τα ποιήματα και ομόρφυνε ο χώρος..
Ήταν μεγάλη ηθική ικανοποίηση για μένα όταν πήγα στα εγκαίνια και είδα τον κόσμο που περίμενε τους γιατρούς για την καρδιά του, τα πνευμόνια του ,τα νεφρά του, να διαβάζει τα ποιήματα μου και να ευχαριστιέται.
Μακάρι τέτοιες πρωτοβουλίες να γίνονται σε όλους τους δημόσιους χώρους.
Ποιος είναι ο ρόλος του ποιητή, σήμερα. Έχει ευθύνη;
Ευθύνη του ποιητή, πρώτη και βασική, είναι να γράφει καλά. Και για να γράφει καλά θα πρέπει να γράφει με συνείδηση. Θα έλεγα με εργασιακή συνείδηση. Όπως απαιτούμε από τους άλλους με την οικονομική κρίση που έχουμε να δουλεύουν παραγωγικά, έτσι πρέπει και οι ποιητές να δουλεύουν. Αυτή είναι η πρώτη ευθύνη. Η δεύτερη είναι να απαλλαγούμε από αυτό που νομίζουμε ότι χρωστάμε στην κοινωνία, ότι είμαστε οφειλέτες, ότι έχουμε να εκπληρώσουμε ένα χρέος. Το μόνο που χρωστάμε στη κοινωνία είναι να γράφουμε καλά και να προσπαθούμε να επικοινωνούμε με τους ανθρώπους.
Τα θέματα στην ποίηση είναι ο έρωτας, ο πόλεμος, ο θάνατος, η φιλία;.
Από την εποχή του Ομήρου αυτά είναι τα θέματα που μας απασχολούν :
ο πόλεμος, η ειρήνη, ο έρωτας, ο θάνατος, η φιλία, η πείνα, η πλησμονή των αγαθών και η λιπαρή χλιδή.. Κάθε εποχή δίνει τη δική της απάντηση στα μόνιμα αυτά προβλήματα και τελικά αυτό δίνει η ποίηση, όπως και κάθε τέχνη. Όλες οι τέχνες κάνουν την ίδια δουλειά με διαφορετικό τρόπο η κάθε μία.. Εμένα, ας πούμε, μ’ αρέσει η ζωγραφική και έχω πολλούς φίλους ζωγράφους.
(η κουβέντα διακόπτεται και ο Τίτος Πατρίκιος με ορμή εφήβου ανοίγει την κουρτίνα και το φως πλημμυρίζει το δωμάτιο.-Να και αυτό είναι του Μπότσογλου, το πορτρέτο, εκεί. Μου δείχνει τον πίνακα. Είναι φανερή η αγάπη του ποιητή για τους ζωγράφους, για τους φίλους του.)
Αλλά για να ξαναγυρίσω στο ερώτημα σας, επειδή είναι ένα μόνιμο ερώτημα ,κάθε τόσο δίνω μια απάντηση. Η τελευταία απάντηση που έχω δώσει είναι, ότι η ποίηση δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα που δεν έχουν ακόμα τεθεί.
Ο Ρίτσος, ήταν ο δάσκαλος, ο φίλος;
Υπήρξε πολύ σπουδαίος δάσκαλος για μένα, πολύ φίλος.
Συναντηθήκαμε στον Αη-Στράτη.. Ο Ρίτσος έπαιξε ρόλο δασκάλου σε μια ομάδα νέων λογοτεχνών και μας βοήθησε όλους πάρα πολύ. Όπως βοηθούσε τον κάθε έναν που πήγαινε εκεί να του ζητήσει ψυχολογική υποστήριξη.
Ξέρετε, οι άνθρωποι κλεισμένοι τόσα χρόνια εκεί , είχαν στεναχώρια. Ο Ρίτσος έπαιζε ένα ρόλο ψυχολογικού στηρίγματος και άκουγε τους ανθρώπους που πήγαιναν να του πουν τη στεναχώρια τους. Αυτό που δεν έχουν πει για το Ρίτσο είναι ότι αφιέρωνε πολύ χρόνο στους ανθρώπους. Και πηγαίνανε οι χωρικοί να του πούνε το πόνο τους και τους καταπράυνε. Ο Ρίτσος μου έδωσε μεγάλο στήριγμα στο ξεκίνημά της ποιητικής μου πορείας.
Κάποια στιγμή όμως,-γιατί έτσι πρέπει να γίνεται-για να αποκτήσεις ανεξαρτησία, πρέπει να χειραφετηθείς. Και για να χειραφετηθείς πρέπει να ‘σκοτώσεις’ συμβολικά τον πατέρα σου. Και για χίλιους δυο λόγους επήλθε πλήρης ρήξη. Ξανασυναντηθήκαμε μετά από πολλά χρόνια.
Με ποιους ομότεχνους συνομιλείτε;
Όποτε μου δίνετε ευκαιρία συναντώ τον Ιάκωβο Καμπανέλη. Και την Κική Δημουλά, την εκτιμώ. Και με τους πιο νέους ποιητές συνομιλώ : το Γιάννη Κοντό,το Μιχάλη Γκανά , τον Αντώνη Φωστιέρη, το Γιάννη Βαρβέρη, τον Αναστάση Βιστωνήτη, το Γιώργο Μαρκόπουλο, το Γιάννη Μπασκόζο,(είναι καλός συγγραφέας αλλά τον έχει απορροφήσει το περιοδικό και τον μαλώνω),τους βλέπω όλους, βγαίνουμε συχνά.
”Η ποίηση αναπληρώνει αυτό που δεν μπορείς να ζήσεις”.
Συμφωνείτε με την Κική Δημουλά;
Πρώτα, πρώτα είναι ωραίος ο στίχος Η ποίηση αναπληρώνει αλλά δεν αντικαθιστά τη ζωή. Η αναπλήρωση δεν είναι αντικατάσταση. Σου γεμίζει ένα κενό αλλά αυτό δε σημαίνει ότι παύεις να ζεις.
Θα μας πείτε κάτι αισιόδοξο για τη χώρα μας που βάλλετε από τους ξένους;
Νομίζω ότι οι ξένοι το έχουν παραξηλώσει. Μας έχουν βρει το σάκο του μποξ. Προσπαθούν να λύσουν τα δικά τους προβλήματα, χτυπώντας την Ελλάδα. Αλλά από την άλλη, προσφερθήκαμε σε αυτό με τα διάφορα που έγιναν.
Είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα αλλά δεν είναι χειρότερα από άλλες εποχές. Μεγάλωσα στον πόλεμο, σε μια εποχή που παθαίναμε φυματίωση από αδυναμία γιατί δεν είχαμε να φάμε και το φάρμακο ήταν η υπερτροφία. Τώρα πηγαίνουμε σε ινστιτούτα αδυνατίσματος για να χάσουμε βάρος, να μη πάθει η καρδιά μας,… ε, δεν είναι ίδια εποχή. Δύσκολα τα πράγματα αλλά δεν είμαστε στην κατοχή, στην καταστροφή. Θα τα βγάλουμε πέρα υπό ένα όρο: ότι θα προσπαθήσουμε όλοι μαζί. Να είμαστε όλοι μέσα. Και αυτό είναι δύσκολο γιατί το πιο σοβαρό σήμερα , είναι ότι έχει χαλαρώσει η κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη. Και εκεί η τέχνη μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο: φέρνοντας τους ανθρώπους κοντά και τον καθένα με τον εαυτό του.
Πιστεύετε στον Έλληνα, κύριε Πατρίκιε;
Θα σας έλεγα και ναι και όχι. Στον Έλληνα που δουλεύει πιστεύω. Στον Έλληνα της καφετέριας, δεν πιστεύω.
ANAΡΤΗΣΗ (by jim vouganis)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου